Restrukturyzacja czy upadłość? Czas na trudne decyzje

Prowadzenie biznesu to nieustanne zarządzanie ryzykiem, ale moment, w którym płynność finansowa zaczyna się chwiać, jest jednym z najtrudniejszych w życiu każdego przedsiębiorcy. Telefon przestaje dzwonić z nowymi zleceniami, a zaczyna urywać się od telefonów windykatorów. Zamiast planować rozwój, zastanawiasz się, z czego zapłacić ZUS i wynagrodzenia w przyszłym miesiącu.

To naturalne, że w takiej sytuacji pojawia się strach, zaprzeczenie i chęć "przeczekania" gorszego okresu. Jednak w świetle polskiego prawa, bierność jest najgorszym możliwym wyborem. Decyzja: restrukturyzacja czy upadłość to nie tylko kwestia ekonomiczna, ale często „być albo nie być” dla majątku prywatnego członków zarządu.

W tym obszernym przewodniku przeprowadzimy Cię przez wszystkie aspekty prawne, finansowe i operacyjne obu rozwiązań, abyś mógł podjąć świadomą decyzję.

1. Diagnoza: Kiedy zapala się czerwona lampka?

Zanim przejdziemy do procedur, musisz uczciwie ocenić sytuację. Stan niewypłacalności (zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe) zachodzi w dwóch przypadkach:

1. Utrata płynności: Gdy firma nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (domniemywa się, że stan ten istnieje, gdy opóźnienie przekracza 3 miesiące).
2. Nadmierne zadłużenie: Gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku firmy, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące (dotyczy to głównie spółek kapitałowych).

Jeśli spełniasz którąkolwiek z tych przesłanek, masz prawny obowiązek podjąć działania – złożyć wniosek o upadłość lub otworzyć postępowanie restrukturyzacyjne. Masz na to 30 dni od momentu powstania stanu niewypłacalności.

2. Czym jest Restrukturyzacja? (Szansa na nowe otwarcie)

Restrukturyzacja to procedura sądowa lub pozasądowa, której celem jest uniknięcie upadłości. To tarcza ochronna, która pozwala firmie złapać oddech.

Najważniejsze korzyści restrukturyzacji: * Zawieszenie egzekucji: Komornik nie może zająć rachunków bankowych ani maszyn. * Ochrona umów: Kluczowi kontrahenci (np. właściciele wynajmowanych lokali, leasingodawcy) często nie mogą wypowiedzieć umów niezbędnych do działania firmy. * Redukcja długu: Możliwość umorzenia części zobowiązań (np. 30-50%) oraz rozłożenia reszty na dogodne raty (nawet na 5-10 lat). * Zatrzymanie naliczania odsetek: Od dnia otwarcia postępowania odsetki od starych długów przestają biec.

3. Cztery tryby restrukturyzacji – co wybrać?

W Polsce mamy cztery główne rodzaje postępowań, różniące się stopniem sformalizowania i ochrony:

A. Postępowanie o zatwierdzenie układu (PZ)

Obecnie najpopularniejszy tryb (tzw. "uproszczona restrukturyzacja"). Odbywa się w dużej mierze poza sądem. Dłużnik sam wybiera Doradcę Restrukturyzacyjnego (Nadzorcę Układu), ogłasza otwarcie postępowania w KRZ (Krajowy Rejestr Zadłużonych) i zyskuje 4 miesiące ochrony przed komornikami. W tym czasie musi dogadać się z wierzycielami. Jest to opcja najszybsza i najtańsza.

B. Przyspieszone postępowanie układowe (PPU)

Sądowe postępowanie dla firm, które mają mniej niż 15% wierzytelności spornych. Sąd wyznacza Nadzorcę. Procedura jest sformalizowana, ale relatywnie szybka.

C. Postępowanie układowe

Dla firm z dużą liczbą wierzytelności spornych (powyżej 15%). Jest to proces dłuższy i bardziej skomplikowany, rzadziej wybierany w przypadku MŚP.

D. Postępowanie sanacyjne

Najbardziej inwazyjny, ale i dający największe możliwości tryb. Pozwala na restrukturyzację operacyjną, np. redukcję zatrudnienia na zasadach jak przy likwidacji (tańsze zwolnienia) czy odstąpienie od niekorzystnych umów (np. drogiego najmu). Sąd odbiera jednak zarząd dłużnikowi i powierza go Zarządcy.

4. Czym jest Upadłość? (Definitywne zakończenie)

Upadłość to procedura zmierzająca do likwidacji majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

W momencie ogłoszenia upadłości: 1. Firma przestaje istnieć jako aktywny podmiot gospodarczy. 2. Zarząd traci prawo do zarządzania majątkiem. 3. Władzę przejmuje Syndyk. 4. Syndyk wyprzedaje wszystko: nieruchomości, maszyny, towary, a nawet wyposażenie biura. 5. Uzyskane środki są dzielone między wierzycieli.

Upadłość jest rozwiązaniem ostatecznym, gdy nie ma perspektyw na rentowność. Warto jednak pamiętać o portalach z ogłoszeniami syndyków, gdzie można śledzić procesy likwidacyjne konkurencji.

5. Odpowiedzialność członków zarządu (Kluczowy aspekt)

Dlaczego termin 30 dni na złożenie wniosku jest tak ważny? Ponieważ jego przekroczenie naraża członków zarządu na:

• Odpowiedzialność cywilną (Art. 299 KSH): Wierzyciele mogą ściągać długi spółki z prywatnego majątku prezesa i członków zarządu (dom, samochód, oszczędności), jeśli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
• Odpowiedzialność podatkową (Art. 116 Ordynacji Podatkowej): Podobnie jak wyżej, ale dotyczy zaległości wobec Urzędu Skarbowego i ZUS.
• Odpowiedzialność karną (Art. 586 KSH): Za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie grozi grzywna, kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
• Zakaz prowadzenia działalności: Sąd może orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na okres od 1 do 10 lat.

Skutecznie otwarta restrukturyzacja lub terminowo złożony wniosek o upadłość uwalniają zarząd od tej odpowiedzialności!

6. Koszty: Restrukturyzacja vs Upadłość

Często słyszymy pytanie: "Co jest tańsze?".

Restrukturyzacja: * Wymaga środków na start (opłacenie doradcy restrukturyzacyjnego, zaliczka na koszty sądowe). * Firma musi mieć zdolność do bieżącego regulowania nowych zobowiązań (czynsz, prąd, pracownicy). * Koszt jest inwestycją w dalsze istnienie firmy.

Upadłość: * Również wymaga zaliczki na koszty sądowe (często kilkanaście tysięcy złotych), chyba że majątek firmy wystarczy na ich pokrycie. * Jest "tańsza" w tym sensie, że kończy działalność, ale koszt alternatywny (utrata firmy, odpowiedzialność zarządu) może być gigantyczny.

7. Oś czasu: Ile to trwa?

• PZ (Zatwierdzenie Układu): Około 4-6 miesięcy od otwarcia do prawomocnego zatwierdzenia układu przez sąd. Najszybsza ścieżka.
• Sanacja: Od 12 do nawet 36 miesięcy.
• Upadłość: Procesy upadłościowe w Polsce trwają latami. Prosta upadłość może zamknąć się w 2-3 lata, skomplikowana – nawet w 5-8 lat.

8. Pracownicy w obliczu kryzysu

W restrukturyzacji celem jest ochrona miejsc pracy. W postępowaniu sanacyjnym możliwe są jednak zwolnienia grupowe na uproszczonych zasadach.

W przypadku upadłości, umowy o pracę wygasają, a pracownicy otrzymują świadczenia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) za niezapłacone pensje (zazwyczaj do 3 miesięcy wstecz).

9. Leasingi i kredyty – co się z nimi dzieje?

To jeden z najczęstszych problemów. * W restrukturyzacji: Leasingodawca nie może wypowiedzieć umowy leasingu tylko z powodu zaległości powstałych przed otwarciem postępowania, o ile dłużnik na bieżąco reguluje raty po otwarciu postępowania. Kredyty obrotowe często są obejmowane układem (spłata w ratach, umorzenie odsetek). * W upadłości: Syndyk zazwyczaj odstępuje od umów leasingu i zwraca przedmioty leasingodawcy. Kredyty stają się natychmiast wymagalne w całości.

10. Pre-pack (Przygotowana likwidacja) – hybryda

Ciekawą opcją jest tzw. Pre-pack (Art. 56a Prawa upadłościowego). Polega to na tym, że wraz z wnioskiem o upadłość składa się wniosek o sprzedaż przedsiębiorstwa (lub jego części) konkretnemu inwestorowi za ustaloną cenę.

Sąd zatwierdza taką sprzedaż niemal natychmiast po ogłoszeniu upadłości. Zalety: Firma działa dalej (pod nowym właścicielem, np. nową spółką założoną przez inwestora), miejsca pracy są zachowane, a stary podmiot jest likwidowany.

11. Upadłość konsumencka dla byłego przedsiębiorcy

Jeśli nie uda się uratować firmy i zostanie ona zlikwidowana (lub wykreślona z KRS), a na Tobie jako byłym członku zarządu lub właścicielu JDG pozostaną długi, ratunkiem może być upadłość konsumencka.

Pozwala ona na oddłużenie osoby fizycznej. Jest to jednak procedura dla osób, które już nie prowadzą działalności gospodarczej. Warto o tym pamiętać jako o "wyjściu awaryjnym".

Podsumowanie: Nie bój się prosić o pomoc

Decyzja o restrukturyzacji to nie porażka. Wielkie globalne marki (jak Marvel, General Motors czy w Polsce wiele sieci handlowych) przechodziły procesy restrukturyzacyjne, by wyjść na prostą.

Kluczem jest czas. Im szybciej skonsultujesz się z licencjonowanym Doradcą Restrukturyzacyjnym, tym więcej opcji masz na stole. Gdy komornik zlicytuje już maszyny, zazwyczaj jest za późno na ratunek.

Jeśli Twoja firma ma problemy z płynnością, umów się na wstępną analizę sytuacji. To może być najważniejsza rozmowa w historii Twojego biznesu.

Więcej informacji

Szczegółowe informacje o restrukturyzacji znajdziesz pod adresem: https://kancelaria-primero.pl/restrukturyzacja-firmy